Terapia ręki

Misiek dostał opinię o dysgrafii.

napisałam więc nieco więcej o tym, czym jest dysgrafia na Poradniku Autystycznym.

Tu jednak napisze, co powinnam robić z Miśkiem w domu:

 

Ćwiczenia rozmachowe -mają one na celu rozluźnienie napięcia mięśni ramion i przedramienia

1. Ćwiczenia wyprostne, mające na celu zachowanie i utrzymanie prawidłowej postawy ciała;
2. Różne rodzaje zabaw rzutnych (piłka, ping- pong, badmington), – różne rodzaje zabaw skocznych, pajacyki.
3. Zabawy rytmiczne polegające na wyrażaniu ruchem muzyki, zachęcanie do swobodnej ekspresji ruchowej.
4. Skoki na trampolinie w ustalonym rytmie.
5. Zagadki ruchowe np. naśladowanie ptaków, samolotów, czynności i ich odgadywanie.
6. Zabawy naśladujące pływanie (po 10 razy każdego ruchu)
7. Krążenie ramionami (do przodu i do tyłu). Ręce wyciągnięte w bok – na wysokości ramion, wyprostowane w nadgarstkach i łokciach, wykonują kółka małe, następnie średnie i duże (kółka powinny być wykonywane powoli i płynnie.
8. Zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn dużym pędzlem, ruchami pionowymi lub poziomymi z zachowaniem kierunku od lewej do prawej, z góry na dół.
9. Malowanie dużej przestrzeni ograniczonej konturem(pędzlem, palcami, kredą, węglem), malowanie dużych form falistych i szlaków.
10. Rysowanie oburącz w powietrzu dużych wzorów.
11. Rysowanie patykiem na piasku, na dużym papierze, na tablicy: malowanie dużych form kolistych z zachowaniem kierunku pisania owali liter (odwrotnie do ruchu wskazówek zegara, zaczynając od miejsca cyfry 2 na tarczy zegarowej).    
12. Kreślenie w powietrzu i na dywanie dużych swobodnych ciągłych ruchów w kształcie fal, ósemek, figur geometrycznych,
13. przechodzenie przez szarfy, obręcze,
14. czołganie się pod sznurkiem,
15. orły na śniegu lub na podłodze,
16. rozciąganie taśmy rehabilitacyjnej,
17. odbijanie balona,
18. skakanie na skakance,
19. kręcenie plastikową rurą,
20. rzucanie piłkami do celu,
21. taniec z chustą lub wstążką w ręku,
22. łapanie baniek mydlanych,
23. pajacyki,
24. przekładanie piłki przód – tył, góra – dół,
25. rzucanie piłki za plecy,
26. zabawa w jazdę samochodem,
27. układanie z dużych elementów,
28. zabawy z chustą/folią malarską.

Ćwiczenia manualne – mają na celu usprawnienie małych ruchów ręką: dłoni, nadgarstka i palców:

1. Mocne zaciskanie dłoni (wzmacnia chwyt, poprawia napięcie mięśniowe).
2. Krążenia dłoni: wyciągniętych w bok, stykających się, ułożonych równolegle (młynek)
3. Dociskanie złożonych dłoni do siebie (ręce zgięte w łokciach) – policzyć do 3 i rozluźnić (powtórzyć 10 razy).
4. Wymachy dłoni (pożegnanie, odganianie muchy itp.).
5. Robienie kul z papieru, rzucanie kulami do celu.
6. Ściskanie w dłoni piłeczek różnej wielkości i twardości.
7. Zwijanie apaszek, chusteczek, nawijanie włóczki, sznurka na kłębek.
8. Nakładanie zabawek na patyk, sznurek.
9. Lepienie (z plasteliny, ciasta) zwierząt, ludzików, wałeczków, kulek, liter, cyfr itp.
10. Kalkowanie, wydzieranie, cięcie nożyczkami, zabawy z gliną, masą solną, stemplowanie.
11. Darcie gazet, papierów; składanie papieru (orgiami).
12. Wykorzystanie szablonów, obrysowywanie figur geometrycznych, wypełnianie konturów kreskami: poziomymi, pionowymi, skośnymi.
13. Przypinanie i zdejmowanie klipsów bieliźnianych np. na brzegu zeszytu (z kciuk przeciwstawny wobec palca wskazującego i środkowego), po 10 klipsów na każdą rękę.
14. Szycie w kartonie, po śladzie, przyszywanie guzików, przewlekanie sznurowadeł.
15. Wzmacnianie chwytu pisarskiego. Dziecko silnie przyciska do siebie trzy palce (kciuk, wskazujący i środkowy), odlicza do 3 i rozluźnia z szerokim rozpostarciem dłoni.
16. „Spacery” palcami po stole. Naśladowanie gry na pianinie, pisania na maszynie, odtwarzanie rytmu deszczu.
17. wkładanie i wyjmowanie przedmiotów dużych, małych,
18. nakładanie zabawek na patyk, sznurek,
19. układanie układanek płaskich(geometryczne, obrazkowe), klockowe, wtyczkowe: na wzorze, według wzoru i bez wzoru (z pamięci lub z domysłu),
20. składanie zabawek z oddzielnych części,
21. budowanie z klocków budowli,
22. układanie szlaczków z elementów mozaiki według określonego wzoru,
23. malowanie farbami z uwzględnieniem porównań, zestawień mieszania barw, stopnia ich nasycenia,
24. wyszukiwanie w woreczku liter, cyfr, bez kontroli wzroku,
25. przeciąganie liny,
26. wkręcanie żarówek,
27. odpychanie się dłońmi w różnych pozycjach,
28. przesypywanie ziaren,
29. zabawa pacynkami,
30. gra w łapki,
31. wałkowanie ciasta,
32. wkładanie do pojemnika po jajkach różnych przedmiotów.

Ćwiczenia ruchów precyzyjnych – mają na celu angażowanie dłoni ułożonej jak do pisania:

1. Pogrubianie konturów figur geometrycznych, prostych szlaczków, obrazków.
2. Pisanie po śladzie.
3. Pisanie ciągu liter bez odrywania ręki.
4. Swobodne bazgranie na dużych arkuszach papieru flamastrami kredkami.
5. Łączenie wyznaczonych punktów linią ciągłą.
6. Kopiowanie rysunków przez folię.
7. Rysowanie szlaczków literopodobnych w liniaturze, szlaczków obrazkowych.
8. Kończenie zaczętego wzoru (najpierw przez pogrubianie, potem łączenie linii przerywanych, a na końcu samodzielne kończenie płynnym ruchem).
9. Odtwarzanie prezentowanych wzorów z pamięci.
10. Kreślenie „leniwej – poziomej- ósemki” (ćwiczenia P. Dennisona)
11. „Dyktanda” graficzne (kreślenie kolejnych punktów ze wzory wg. określonego układu).
12. zabawy paluszkowe,
13. naśladowanie gry na pianinie,
14. podnoszenie drobnych przedmiotów – koralików, kulek,
15. wkładanie drobnych przedmiotów do pudełka, np. „skarbonka”,
16. dopasowanie klocków do wzoru, budowanie z klocków,
17. rozdzieranie papieru palcami,
18. wodzenie palcem po konturach przedmiotów,
19. kreślenie palcem prostych kształtów,
20. nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków przez otworki,
21. wycinanie z papieru po linii prostej, falistej, form geometrycznych,
22. układanie z różnorodnych elementów, materiałów wzorów, obrazków np. z liści, owoców, ziarenek, pestek, kasztanów, patyczków,
23. ugniatanie małych kulek z gazety, papiery trzema palcami (środkowym, wskazującym, i kciukiem),
24. kalkowanie przez kalkę techniczną prostych konturów, a następnie coraz trudniejszych wzorów,
25. lepienie z plasteliny wzorów, szlaczków, liter,
26. rysowanie wzorów po śladzie kropkowym lub kreskowym,
27. wodzenie palcem po labiryntach,
28. wydzieranki,
29. pisanie palcem w piasku.

Ćwiczenia na stymulację dotykową:

–       ugniatanie masy solnej, gliny, różnych mas plastycznych,

–       malowanie palcami,

–       szukanie „skarbów” w pudełku z ziarnami,

–       rozpoznawanie przedmiotu przez dotyk,

–       różnicowanie/dotykanie zimne, ciepłe,

–       masażyki różnymi fakturami – szorstkie, ostre, gładkie, miękkie, itp.,

–       ugniatanie, szczotkowanie,

–       klejenie kiślem,

–       klaskanie, uderzanie dłońmi o różne podłoża,

–       robienie piany z wody z płynem,

–       rzucanie piłeczkami o różnej wadze, fakturze, wielkości.

–       zabawy paluszkowe,

–       segregowanie przedmiotów według wspólnej faktury,

Do celów terapii ręki w zakresie poprawy czynności pisania i formy graficznej pisma zalicza się:

• nabywanie prawidłowych nawyków w zakresie:

• utrzymywania prawidłowej postawy siedzącej
• sposobu trzymania narzędzia graficznego
• odległości palców od końcówki piszącej
• utrzymywania prawidłowego napięcia mięśniowego ramienia, dłoni i palców
• ułożenia ręki wiodącej i pomocniczej na blacie
• ułożenia kartki/zeszytu na blacie

• wypracowanie zdolności skupienia uwagi i patrzenia

• wzmacnianie koncentracji

• poprawę koordynacji wzrokowo-ruchowej

• przekraczanie linii środka ciała.

 

Ćwiczenia sprawności grafomotorycznej należy rozpocząć od:

• kształtowania orientacji przestrzennej, poprzez wytwarzanie i utrwalanie orientacji w schemacie własnego ciała. Ważnym elementem tych ćwiczeń jest nazywanie, opisywanie słowem ruchów
• i ich kierunków, np. utrwalanie różnicowania prawej i lewej strony ciała, odtwarzanie ruchów rodzica stojącego tyłem lub siedzącego naprzeciwko, naśladowanie oglądanych w lustrze ruchów rodzica stojącego/siedzącego

• wykształcenie znajomości pojęć określających położenia przedmiotów w przestrzeni:
  • określania miejsca: na, pod, za, wysoko, nisko, wyżej, niżej, między, w środku
  • określania kierunków: w przód, w tył, do góry, na dół, przed siebie, za siebie, w bok, w prawo,
  • w lewo
  • określania wielkości przedmiotów i wymiarów wielkości: mały, duży, krótki, długi, wąski, szeroki
  • określania przeciwstawności: wysoki – niski, nierówności: wyżej niż, niżej niż; uporządkowania: mały, mniejszy, najmniejszy.

 

Kolejne etapy to ćwiczenia:

• normalizujące napięcie mięśniowego ramienia i dłoni, kontrolujące siłę nacisku ręki podczas czynności grafomotorycznych:
  • malowanie farbą różnymi pędzlami (w tym pędzlem do golenia) linii cienkich, szerokich
  • malowanie farbą palcami na dużych arkuszach papieru
  • kreślenie wzorów (linii, figur, liter) palcami na tacy wypełnionej np. kaszą manną, wyprażonym piaskiem
  • rysowanie linii poziomych, pionowych, falistych – flamastrami
  • obrysowywanie konturów rysunków w pozycji stojącej, gdy arkusz zawieszony jest na ścianie, na wysokości ramienia dziecka; lub w pozycji stojącej nad stołem, gdy arkusz leży na blacie, a ręka zwisa swobodnie wzdłuż ciała,

• angażujące obręcz barkową oraz stawy ramienne:
  • siłowanie się z rodzicem/rodzeństwem na obie ręce
  • chodzenie na rękach (dziecko chodzi na rękach, rodzic trzyma za nogi – początkowo za uda,

następnie w okolicy kolan

• czołganie się, w tym przy pomocy przetykaczek do zlewu – naprzemiennie podciągając się lewą
• i prawą ręką
• rysowanie kół w powietrzu oburącz, następnie raz jedną, raz drugą ręką
• zabawy szarfą lub apaszką – wymachy ramion pionowo, poziomo, przy wyprostowanych/zgiętych łokciach
• rysowanie, malowanie na dużych powierzchniach (np. kartonie przypiętym do ściany), w pozycji
• stojącej
• zabawy wymagające zmiany ustawienia przedramienia – wachlarzem, pacynkami,

• ćwiczenia rozmachowe:
  • kreślenie w powietrzu dużych, płynnych, swobodnych ruchów w kształcie fal i ósemek   
  • wykonywanie obszernych i swobodnych ruchów przy kreśleniu kredą na tablicy, flamastrami
  • na dużych arkuszach
  • zamalowywanie dużych płaszczyzn farbami, kredą, tworzenie kolorowych krat z linii
  • pionowych, poziomych, ukośnych
  • zamalowywanie określonej przestrzeni np. pól kwadratów, kół, prostokątów, trójkątów, przy
  • zachowaniu kierunków prawidłowych w pisaniu: ruchy pionowe od góry do dołu, ruchy
  • poziome od lewej do prawej, owale odwrotnie do ruchu wskazówek zegara – od prawej ku lewej,
• ćwiczenia ruchów precyzyjnych (zabawy usprawniające nadgarstek oraz ruchomość wszystkich stawów palców):
  • przekładanie drobnych przedmiotów z ręki do ręki
  • zakręcanie, odkręcanie nakrętek na butelkach, nakrętek na śrubach
  • nawijanie nitki, np. na ołówek przez obroty nadgarstkiem
  • owijanie sznurka, wstążki, skakanki na przedmioty o kształcie walca (np. małą butelkę), przez obroty nadgarstkiem
  • otwieranie i zamykanie zamków kluczem
  • kreskowanie – wypełnianie małych konturów kreseczkami stawianymi poziomo, pionowo, ukośnie, zawsze przy zachowaniu kierunku od lewej do prawej, z góry na dół

• • wypełnianie małych konturów liniami w kształcie spirali, kłębuszków itp.
  • kopiowanie rysunków – wodzenie ołówkiem po wzorze przez kalkę techniczną, a potem malowanie
  • w obrębie konturu
  • nawlekanie koralików, przewlekanie tasiemek i sznurków przez różne otwory
  • wydzieranki, wycinanki,

• wytwarzanie chwytu pęsetkowego:

• zbieranie dwoma palcami ziarenek ryżu, kaszy, grochu
• zbieranie ziarenek pęsetą (może być kosmetyczna)
• zabawy spinaczami do bielizny,

• wzmacnianie mięśni palców i dłoni:

• ugniatanie papierowych kul z gazety
• zwijanie kuleczek z bibuły
• lepienie z plasteliny kształtów wymagających wałkowania całą dłonią, a następnie palcami wskazującymi
• naśladowanie ruchów gry na pianinie, chodzenie palcami po blacie
• zabawy paluszkowe (np. chodzi kominiarz po drabinie, tu sroczka kaszkę warzyła, chodzi czapla po desce)
• stemplowanie szlaczków, wzorów
• ściskanie piłeczek lub hantelków rehabilitacyjnych w dłoniach,

• stabilizowanie postawy siedzącej:

• siedzenie podczas zabawy, czytania, oglądania telewizji, chodzenie po mieszkaniu w woreczku
• wypełnionym grochem/kaszą, na głowie, a następnie siedzenie z woreczkiem na głowie podczas pisania,

• ćwiczenia relaksacyjne:

• naprzemienne/równoczesne zaciskanie pięści – ważne będzie uświadamianie sobie przez dziecko stanów napięcia i rozluźnienia ręki
• strzepywanie wody z rąk, pryskanie wodą palcami, otrzepywanie ubrania
• podnoszenie rąk i luźne opuszczanie wraz ze skłonem głowy i tułowia.